Kolibrie Academie maakt gebruik van cookies om de bezoekers van onze website de best mogelijke ervaring te bieden en voor het analyseren van bezoekersgedrag waarmee we onze website kunnen verbeteren.

Representeren in een opstelling

Representeren is iets wonderlijks wat werkelijk iedereen kan. Je hoeft er niets voor te doen of te weten, door simpelweg plaats te nemen in de opstelling voel je vanzelf dat je bewogen wordt. Je begint mogelijk van alles te voelen en ervaren wat je zelf niet plaatsen kunt. Mogelijk spreek je iets uit of gebruik je bepaalde woorden die je zelf nooit gebruikt, maar feilloos lijken te kloppen in de opstelling: “Dat zei mijn moeder ook altijd!”.

Het is niets spannends, zweverigs of engs, dat merk je vanzelf wanneer je in de opstelling staat. Ook kun je niets ‘van een ander’ meenemen naar huis. Op het moment dat je uit de opstelling stapt, verdwijnt de energie vanzelf. Blijft deze dan toch lang hangen? Dan kun je ervan uitgaan dat er ook een eigen thema’s is aangeraakt die nog even doorwerkt.

Je hoeft dus zeker niet als vraaginbrenger deel te nemen om ook geconfronteerd te worden met eigen thema’s en daar aan te werken. Ook als representant of enkel toeschouwer van een opstelling kun je behoorlijk geraakt en geschud worden. Sommige opstellingen waarin ikzelf representant ben geweest hebben zelfs meer indruk of impact op mij gemaakt dan ‘eigen’ opstellingen.

Representeren doe je voor jezelf

Soms bestaat er het misverstand dat je representant bent voor een ander en daar zelf niets aan hebt. Oftewel: je bent dienstbaar aan de ander. Dit zijn vaak ook de mensen die het vreemd vinden dat je als representant moet betalen om deel te mogen nemen. Het tegenovergestelde is juist: representeren doe je voor jezelf.

Het is niet voor niets dat je voor een bepaalde rol uitgenodigd wordt. Dit is geen toeval. Soms word je uitgenodigd, omdat het thema in de opstelling overeenkomt met een eigen thema (al dan niet onbewust). Soms word je uitgenodigd voor rollen waar je een oordeel over hebt. Bijvoorbeeld een dader van een misdrijf, een vader die drugsverslaafd is of een moeder die emotioneel afwezig is.

Door deze rollen te ervaren, wordt het ineens menselijk. Kun je eigenhandig ervaren hoe het is om bijvoorbeeld wel aanwezig te willen zijn, maar het simpelweg niet te kunnen. Je voelt dat er een overlevingsmechanisme of een zwaar lot aan vooraf is gegaan, voordat iemand ‘de dader’, ‘verslaafde’ of afwezig is geworden. Op die manier kan er oordeel van je af vallen en verruim je jouw voorstellingsvermogen. Het gedrag maakt niet de mens.

Geraakt worden in een opstelling

Het is dan ook geen uitzondering dat een representantenrol je diep kan raken. Dat je voelt: oei, dit is niet langer alleen van de opstelling, maar ook van mij. Sommige representanten schieten daardoor op slot en vertellen zichzelf: “ik mag dit nu niet voelen, want het gaat niet om mij”. Ze slikken de emotie in.

Hoewel we soms denken dat we heel uniek zijn in onze problemen, zie je dat we in de diepte vaak veel overeenkomsten hebben en we eigenlijk allemaal met min of meer dezelfde thema’s en kindspijnen rondlopen. Dat er overlap is in je eigen thema en dat van de cliënt of iemand uit het systeem van de cliënt op dat moment is dan ook geen uitzondering. Juist door deze emoties dan helemaal de ruimte te geven is dat niet alleen ontzettend bevrijdend voor jezelf, vaak óók voor (het systeem van) de cliënt.

Laten stromen dus, die emoties 😉

Een ‘goede’ representant zijn

Om maar meteen een illusie de wereld uit te helpen: je kunt niets goed of fout doen als representant en er is niet zoiets als een goede representant. Het is niet een vaardigheid die je leren kunt. Nogmaals: iedereen kan representeren. Ook zonder enige voorkennis van systemisch werk, zonder ervaring of zelfs wanneer je alleen maar in je hoofd zou zitten.

De begeleider is essentieel

Maar hoe zit dat dan precies? Mag je als representant alles maar roepen, zeggen en doen wat je voelt? Nee. Dan zou het een chaos worden en worden er mogelijk ook dingen gedeeld die helemaal niet zo helpend, of wellicht zelfs niet kloppend zouden zijn.

In een opstelling is geen ruimte voor verhalen of invullingen. Stel dat een representant een druk voelt op de nek en er zelf een verhaal van maakt: “ik moet gewurgd zijn geweest!”, dan is het aan de begeleider om dat op te merken en recht te zetten. Misschien zelfs (vriendelijk) een halt toe roepen. Bijvoorbeeld: “dat weten we niet, deel enkel wat je voelt”. De druk op de nek is het gevoel, daar kunnen we wat mee. Met het verhaal of de invulling die er daarna zelf aan gegeven wordt niet.

De kwaliteit van de begeleiding is hierin dus van groot belang. Dit waarborgt de integriteit en juistheid van een opstelling. Ook wordt door de begeleider de bedding bewaakt. Het is dan ook niet de verantwoordelijkheid van de representant om uit de verhalen te blijven, het is aan de begeleider dat op te merken en de opstelling op juiste wijze te begeleiden.

Het enige dat jij als representant hoeft te doen, is aanwezig zijn in je lichaam en de gevoelens en sensaties die je ervaart tijdens de opstelling waar te nemen. Meer niet.

Wil je dit nu zelf een keer ervaren? Voel je welkom om een keer aan te sluiten als representant tijdens een dag familieopstellingen